လိင်တူချစ်သူယောက်ျားများအတွက် တကိုယ်ရည်ကာယ ကျန်းမာရေး (အပိုင်း (၁) သွား နှင့် ခံတွင်း)

လိင်တူချစ်သူယောက်ျားများအတွက် တကိုယ်ရည်ကာယ ကျန်းမာရေး

ကျွန်ုပ်တို့သည် မိမိကိုယ်ကို ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်ရာတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ ခန္ဓာဖွဲ့စည်းပုံ၊ အလုပ်လုပ်ပုံ နှင့် ရောဂါဖြစ်ပွားပုံ စသည်တို့ကို သိထားပါက ဖျားနာရောဂါများကို မဖြစ်ခင်ကတည်းက ကြိုတင်တားဆီး နိုင်မည်ဖြစ်ပါသည်။ ထိုအခါ ကျန်းမာပျော်ရွင်သော ခန္ဓာကိုယ်ကို ပိုင်ဆိုင်နိုင်ပါမည်။ ခန္ဓာကျန်းမာမှ စိတ်ကျန်းမာမည်။ စိတ်ကျန်းမာသည့်အခါ မိမိ ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ မိသားစု၊ သူငယ်ချင်း၊ လက်တွဲဖော် စသည်တို့နှင့် ပျော်ရွင်သော လူမှုဘဝကိုပိုင်ဆိုင်နိုင်မည်။ နောက်ဆုံး ကျန်းမာသော လူမှုဘဝ မှတဆင့် ဘဝ အောင်မြင်မှုများကို ရရှိနိုင်လာမည်။ ထို့အပြင် ချစ်သူလက်တွဲဖော် နှင့် မိမိအကြား နှစ်ဦးလုံးကျန်းမာသော ခန္ဓာကိုယ်ကို ပိုင်ဆိုင်ပါက မေတ္တာရေး နှင့် လိင်မှုဘဝတွင်လည်း သာလွန်ကောင်းမွန်သော ဘဝကို ပိုင်ဆိုင်နိုင်မည်။ ထို့ကြောင့် မိမိ ခန္ဓာကိုယ်အကြောင်းနှင့် ဖျားနာမှုရောဂါများအကြောင်း အခြေခံ ဗဟုသုတရှိပါက ဘဝအတွက် အကျိုးရှိပါသည်။ သို့ဖြစ်၍ လုလင်မဂ္ဂဇင်းမှ စာဖတ်သူများအတွက် အကျိုးရှိမည့် လိင်တူချစ်သူယောက်ျားများအတွက် တကိုယ်ရည်ကာယ ကျန်းမာရေးအကြောင်းကို အတွဲလိုက် တင်ပြပေးလိုက်ပါသည်။

အပိုင်း (၁) သွား နှင့် ခံတွင်း

လူကြီးတစ်ယောက်တွင် အံဆုံးသွား ပေါက်မပေါက်ပေါ်မူတည်၍ သွား ၂၈ ချောင်းကနေ ၃၂ ချောင်းထိရှိပါသည်။ အံဆုံးသည် လူတိုင်းတွင် မပေါက်ပါ။ သွား၏ အတွင်းသားထဲတွင် သွေးကြောများနှင့်အာရုံကြောများရှိပြီး အပြင်တွင် dentin ဟု ခေါ်သော နံရံရှိသည်။ ကျွန်ုပ်တို့မြင်နေရသော အပြင်ဆုံးအပိုင်းကို crown ဟုခေါ်ပြီး ၂ မီလီမီတာခန့်ရှိသော ကြွေလွာကဖုံးအုပ်ထားပါသည်။ သွားဖုံး၏ အောက်အတွင်းပိုင်းတွင် သွားအမြစ်ကို cementum နှင့် ပြုလုပ်ထားသည်။ dentin နှင့် cementum နှစ်ခုစလုံးသည် အရိုးကဲ့သို့အလွန်မာကြောသော အရာဝတ္ထုများဖြစ်ကြသည်။ သွားများကို သွားဖုံးထဲတွင် အထူးအမှေးပါးတစ်မျိုးက သွားအအိမ်အတွင်းကို ကပ်နေအောင် ချုပ်ကပ်ထားပါသည်။ ခံတွင်းသန့်ရှင်းမှုမရှိခြင်း၊ သွားပုံမှန်မတိုက်ခြင်း၊ သွားချောင်းများအကြား ကျိုးနှင့်သန့်ရှင်းမှုမပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် ခံတွင်းသည် ကူးစက်ရောဂါပိုးများကို တိုက်ဖျက်နိုင်စွမ်းကို ကျဆင်းပြီး သွားများအား သွားဖုံးအတွင်းသို့ ချုပ်ထားသော အမှေးပါးများကို အားလျော့စေပါသည်။ ခံတွင်းအတွင်းရှိ တံတွေးသည် သဘာဝအလျောက် အစွန်းချွတ်ပြီး ပိုးများကိုသေစေနိုင်သော်လည်း ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေးကင်းမဲ့ခြင်း၏ အကျိုးဆက်ကြောင့် ပါးစပ်တွင်းအနာပေါက်ခြင်း၊ သွားဖုံးသွေးယိုခြင်းတို့ဖြစ်ပေါ်ကာ နောက်ဆုံး သွားဖုံးရောင်ရောဂါဖြစ်ပြီး အသည်းရောင်အသားဝါပိုး၊ HIV ပိုးများ စသည့် ကူးစက်ရောဂါပိုးများလည်း အလွယ်တကူဝင်ရောက်လာရန် လမ်းကြောင်းကို ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။

ခံတွင်း အနံ့ဆိုးခြင်း

ခံတွင်းအနံ့ဆိုးခြင်းသည် ဘက်တီးရီးယားပိုးများမှ သွားယို့စေယွင်းခြင်း၊ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်း နှင့် အစားအသောက်အချို့ကြောင့် ဖြစ်ပေါ်ပါသည်။ အထူးသဖြင့် ညဘက်အရက်သောက်ပြီး နောက်တနေ့နံနက်တွင် ခံတွင်းအနံ့ဆိုးရွားခြင်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါသည်။ ညအခါ အိပ်နေစဥ်တွင် သင်၏ခန္ဓာကိုယ်သည် သဘာဝအလျောက် ပါးစပ်ကိုဆေးကြောပေးသည့် တံတွေးကို ထုတ်လုပ်မှုနည်းသောကြောင့် သွား၊ သွာဖုံးနှင့် လျှာပေါ်တွင် ပါးလွားသော အမြုပ်ပုံစံ အလွှာတစ်ခုဖြစ်ပေါ်လာသည်။ ကျန်းမာရေးကို အထောက်အပံ့ပြုသော ဘက်တီးရီးယားများသည် ၎င်းအလွှာကို ဖြိုဖျက်ရာတွင် အနံဆိုး၊အရသာဆိုးသော အဆိပ်အပြော့စားတစ်မျိုးကို စွန့်ထုတ်ခြင်းကြောင့် ခံတွင်းအနံ့ဆိုးခြင်းဖြစ်သည်။ အချို့အခြေအနေမျိုးတွင် ခံတွင်းအနံ့ဆိုးခြင်းသည် မှီဝဲနေရသော ဆေးများကြောင့်သော်လည်းကောင်း အစာအိမ်တွင်အနာဖြစ်နေသောကြောင့်သော်လည်းကောင်း အနံ့ဆိုးတတ်သည်။

သွားချေး

သွားချေးဆိုသည်မှာ တံတွေး၊ ဘက်တီးရီးယား နှင့် အစာအကြွင်းအကျန်များ စုပေါင်းထားသော သွားပေါ်တွင်ဖြစ်ပေါ်လာသည့် ကပ်စည်းစည်းအလွှာတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သွားယို့ယွင်းခြင်း သွားဖုံးရောင်ခြင်း စသည်တို့၏ အဓိက တရားခံဖြစ်သည်။ သန့်ရှင်းရေးမလုပ်ပဲ ထိုအတိုင်း စုပြုံလာအောင်ထားပါက မာကြောလာပြီး ဖယ်ရှားရခက်ခဲလာသည်။ သွားချေးများသည် သွားတိုက်ပြီး နာရီအနည်းငယ်အတွင်း ပြန်ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သည်။ သွားဖုံးများ မကျန်းမာပါက သွားချေးများ ပိုမိုလျှင်မြန်စွာ ပြန့်နှံ့နိုင်သည်။ ထိုအခါ ဘက်တီးရီးယားများသည် သွားကြွေလွှာများကို မြန်မြန် တိုက်စားလာနိုင်ပြီး နောက်ဆုံး သွားအခေါင်းပေါက်များ တခုချင်းစီ ဖြစ်လာမည်။ ထို့ကြောင့် သွားချေးများကို တစ်နေ့လျှင် အနည်းဆုံးနှစ်ခါမျှ သွားတိုက်သန့်ရှင်းခြင်း၊ သွားချောင်းများအကြားကျိုးဖြင့် အစာအကြွင်းအကျန်များကိုရှင်းခြင်း စသည်တို့ကို ပြုလုပ်သင့်ပါသည်။

သွားဖုံးရောင်ခြင်း

သွားဖုံးရောင်ခြင်းသည် သွားချေးများ ချိုးကပ်ခြင်းဆိုးရွားမှုကြောင့် ဖြစ်လေ့ရှိသည်။ သွားချိုးများအတွင်းမှ ဘက်တီးရီးယားများမှ ထုတ်လွှတ်သော အဆိပ်များသည် သွားဖုံးကို ယားယံစေပြီး ပိုးဝင်၍ နာကျင်လာစေကာ ရောက်ကိုင်းလာစေပါသည်။ သွားဖုံးရောင်ခြင်းသည် သွားကြမ်းတမ်းစွာ တိုက်ခြင်းကြောင့်လည်း သွားဖုံးများ ဒါဏ်ရာရခြင်းမှာလည်း ဖြစ်ပေါ်နိုင်ပါသည်။ ကျန်းမာသော သွားဖုံးသည် ပန်းရောင် သို့မဟုတ် အညှိရောင်ရှိပြီး တောင့်တင်းသည်။ မကျန်းမာသော သွားဖုန်းသည် အနီသန်းသောခရမ်းရောင်ရှိပြီး ပျော့ပြဲကာ ဖောရောင်သည်။ သွားတိုက်စဥ် သွားဖုံးသွေးယိုမှုကို လွယ်ကူစွာဖြစ်ပေါ်နိုင်ပြီး သွားဖုံးများနာကျင်မှုကို ဖြစ်ပေါ်သည်။ အစကတည်းက သွားချေးများနှင့် သွားချိုးများ ခံတွင်းအတွင်း မစုပြုံစေခြင်းသည် သွားဖုံးရောင်ရောဂါကို ကာကွယ်ခြင်းဖြစ်သောကြောင့် ခံတွင်းသန့်ရှင်းရေးပုံမှန်ပြုလုပ်ခြင်းသည် သွားဖုံးရောင်ခြင်းကို ကာကွယ်ကုသနိုင်သည့် အဓိကနည်းလမ်းပင် ဖြစ်သည်။

ခံတွင်းကျန်းမာရေး ဂရုစိုက်မှု အလေ့အကျင့်ကောင်းများ

• သင့်တွင် သွားနှင့်ပက်သက်သော ပြသနာမရှိသည့်တိုင် သင်သည် သွားဆရာဝန်နှင့် ၆ လ (သို့) ၁ နှစ် တစ်ခါ ပုံမုန် သတိရတိုင်း စစ်ဆေးသင့်သည်။ သို့မဟုတ်ပဲ ခံတွင်းအတွင်း တစ်ခုခုနာကျင်သည်အထိ လစ်လျူရှုထားပါက  ပိုမိုးဆိုးရွားသော ပြဿနာများနှင့် ကြုံတွေ့ရနိုင်သည်။

• တစ်နေ့ နှစ်ကြိမ် ခံတွင်းကို သန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါ။ အစာစားပြီးတိုင်း သန့်ရှင်းလုပ်နိုင်ပါက အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ သွားတစ်ကြိမ်တိုက်လျှင် ၃ - ၄ မိနစ် ထက်မနည်း တိုက်သင့်သည်။

• သွားတိုက်တံကို နှစ်လတစ်ခါ (သို့မဟုတ်) ညစ်ပတ်မှုပေါ်မူတည်ပြီး အသစ်လဲပါ။

• တစ်နေ့ အနည်းဆုံးတစ်ကြိမ် သွားချောင်းများအကြားကို ကျိုးဖြင့် အစာအကြွင်းအကျန်များ ဖယ်ရှားသန့်ရှင်းရေးလုပ်ပါ။ ထိုသို့ပြုလုပ်ခြင်းဖြင့် သွားဖုံးများ ဆုတ်ယုတ်ခြင်းမှကာကွယ်ပြီး ရေရှည်တွင် သွားဆုံးရှုံးမှုမှ ကာကွယ်ပေးပါသည်။

• ပီကေဝါးခြင်းသည် ခံတွင်းတွင် တံတွေးဖြင့်စိုစွတ်စေပြီး ဘက်တီးရီးယားများကို သေစေပါသည်။ သကြားမပါသော ပီကေကို ရှာစားပါ။

• သကြားသည် သွားများကို ပုပ်စေပါသည်။ သကြားနည်းသော/မပါသော အချိုရည်၊ သရေစာနှင့် အစားအစာများကို ရွေးချယ်ပါ။

• ပါးစပ်ဆေးရည်များသည် ခံတွင်းအနံ့ဆိုးကို ဖယ်ရှားပေးခြင်းမဟုတ်ပဲ ဖုံးအုပ်ပေးထားခြင်းသာ ဖြစ်သည်။ ခံတွင်းအနံဆိုးခြင်း ပြဿနာကို မဖြေရှင်းနိုင်ပါ။

• သွားဖြူဆေးများသည် အစွန်းချွတ်ဆေးပါသောကြောင့် သွားကြွေလွှာကို ထိခိုက်နိုင်သည်။ မသုံးခင် သွားဆရာဝန်နှင့် အရင်စစ်ဆေးမှုပြုလုပ်ပါ။
  

ခြေသည်းလက်သည်း နှင့် ဆံပင် အကြောင်း (အပိုင်း-၂) ကို ဆက်လက်ဖတ်ရှုရန်

အရေပြားအကြောင်း (အပိုင်း-၃) ကို ဆက်လက်ဖတ်ရှုရန်

လိင်အင်္ဂါအကြောင်း (အပိုင်း-၄) ကို ဆက်လက်ဖတ်ရှုရန်

ဝှေးစေ့ နှင့် ဆီးကြိတ် အကြောင်း (အပိုင်း-၅) ကို ဆက်လက်ဖတ်ရှုရန် 

ပါးစပ်၊ လည်ချောင်း နှင့် အစာခြေစနစ်အကြောင်း (အပိုင်း-၆)ကို ဆက်လက်ဖတ်ရှုရန်